Stefna og viðbragðsáætlun gegn einelti og ofbeldi

Stefna og viðbragðsáætlun Kvennaskólans í Reykjavík gegn einelti, kynferðislegri áreitni og ofbeldi

Eineltisáætlun
Stefnuyfirlýsing
Einelti er ekki liðið undir nokkrum kringumstæðum. Markmið þessara reglna er að tryggja að úrræði séu til staðar telji starfsmaður eða nemandi sig verða eða hafa orðið fyrir einelti. Einelti getur komið upp hvar sem er í samfélaginu og ber að sporna við því með fyrirbyggjandi aðgerðum og bregðast við því þegar það kemur upp. Allir, bæði starfsfólk og nemendur skólans, hafa hlutverki að gegna til að fyrirbyggja einelti í skólanum og er áhersla lögð á gagnkvæma virðingu í samskiptum. Taka ber allar tilkynningar um einelti alvarlega og bregðast skal skjótt við.

Skilgreining
Einelti er endurtekin athöfn eða hegðun sem er til þess fallin að niðurlægja, gera lítið úr, móðga, særa, mismuna eða ógna og valda vanlíðan hjá þeim sem hún beinist að. Einelti getur verið líkamlegt og/eða andlegt og getur jafnt birst í gegnum bein samskipti og í gegnum netmiðla (t.d. Facebook, Twitter og Snapchat).

Einelti getur m.a. birst í eftirfarandi (listinn er ekki tæmandi):

  • Endurteknar uppnefningar eða baktal
  • Að telja fólki frá því að spjalla eða vingast við ákveðna einstaklinga
  • Ef hæðst er að öðrum t.d. vegna útlits, þyngdar, menningar, trúar eða húðlitar einstaklings, fötlunar eða heilsuleysis.
  • Illkvittin ummæli um einstakling send með sms, tölvupósti, smáforritum eða á samskiptasíðum á netinu.
  • Myndir eða myndbönd af einstaklingi send með smáforritum og/eða á samskiptasíðum á netinu gegn vilja hans.
  • Þegar neitað er að vinna með ákveðnum einstaklingi í skólanum.
  • Eigur annarra eyðilagðar.
  • Líkamlegar meiðingar t.d. sparkað, slegið, hrækt eða fellt.

Ferli eineltismála
Fyrirbyggjandi aðgerðir gegn einelti skulu felast í reglulegri fræðslu um eineltismál, bæði fyrir nemendur og starfsfólk, t.d. með aðstoð utanaðkomandi ráðgjafa. Eineltisáætlun skal kynnt nemendum og starfsfólki árlega með áminningu í tölvupósti frá skólanum. Einnig eru gerðar reglulegar úttektir á líðan nemenda í skólanum þar sem meðal annars er spurt út í einelti. Frekari upplýsingar og verklagsreglur fyrir starfsfólk eru aðgengilegar á kennaravef skólans.

Sá/sú sem telur sig verða var við einelti skal tilkynna það beint til námsráðgjafa eða umsjónarkennara sem tekur þá ákvörðun um hvort málið þurfi að fara til náms- og starfsráðgjafa. Tilkynning um slíkt skal skrásetja.

Nemendur
Í framhaldi af tilkynningu um einelti fer eftirfarandi ferli í gang:

  • Námsráðgjafi kallar saman umsjónarkennara og stjórnendur og skipuleggur rannsókn málsins með þeim.
  • Málið rannsakað. Hlusta skal á sjónarmið allra aðila og gæta trúnaðar og tillitssemi, deila upplýsingum með öðrum starfsmönnum ef þess gerist þörf en álykta aðeins um tilvikið eða grípa til ráðstafana að vel athuguðu máli.
  • Haft er samband við forráðamenn sé nemandi undir 18 ára aldri og þeir hafðir með í ráðum.
  • Rætt er við þann/þá aðila sem hlut eiga að máli ásamt forráðamanni/-mönnum sé nemandi undir 18 ára aldri.
  • Ekki er aðhafst í málinu nema sá sem verður fyrir einelti (og forráðamenn eftir því sem við á) sé samþykkur. Sé hins vegar um brot á landslögum verður máli vísað til lögreglu.
  • Þegar könnun máls er lokið eru niðurstöður kynntar þolanda og geranda.
  • Eftirfylgni er beitt með einstaklingum eða hóp eftir því sem við á. Nánari útlistanir á hvaða ferli málin geta farið í eru inn á innraneti starfsmanna skólans.

Starfsfólk
Ef upp kemur grunur um að starfsmaður er lagður í einelti skal tilkynna það til skólastjórnenda og/eða trúnaðarmanns. Í framhaldi af tilkynningu um grun um einelti fer eftirfarandi ferli í gang:

  • Skólastjórnendur og/eða trúnaðarmaður skipuleggja rannsókn málsins. Telji starfsmaður sig verða fyrir einelti af skólastjórnenda má leita beint til mennta- og menningarmálaráðuneytisins.
  • Málið rannsakað. Hlusta skal á sjónarmið allra aðila og gæta trúnaðar og tillitssemi. Leita skal eftir upplýsingum frá kennurum, öðru starfsfólki og utanaðkomandi ráðgjöfum ef þörf krefur.
  • Ekki er aðhafst í málinu nema sá sem verður fyrir einelti sé samþykkur. Sé hins vegar um brot á landslögum verður máli vísað til lögreglu.
  • Þegar könnun máls er lokið eru niðurstöður kynntar þolanda og geranda.
  • Eftirfylgni er beitt með einstaklingum eða hóp eftir því sem við á. Nánari útlistanir á hvaða ferli málin geta farið í eru inn á innraneti starfsmanna skólans.

Kynferðisleg áreitni og ofbeldi
Stefnuyfirlýsing: Kynferðislega áreitni og kynferðislegt ofbeldi, hvorki liðið í samskiptum starfsfólks og nemenda, starfsfólks innbyrðis eða í samskiptum nemenda. Markmið reglna þessara er að tryggja að úrræði séu til staðar telji starfsmaður eða nemandi sig verða eða hafa orðið fyrir slíkum brotum. Hver sem er getur orðið fyrir kynferðislegri áreitni og kynferðislegu ofbeldi og ber að sporna við því með fyrirbyggjandi aðgerðum og bregðast við því þegar það kemur upp. Allir, bæði starfsfólk og nemendur skólans, hafa hlutverki að gegna til að fyrirbyggja slíka hegðun og er áhersla lögð á gagnkvæma virðingu í samskiptum. Taka ber allar tilkynningar um kynferðislega áreitni alvarlega og bregðast skal skjótt við.

Skilgreining
Með hugtakinu kynferðisleg áreitni er átt við hvers kyns ósanngjarna og/eða móðgandi kynferðislega hegðun sem er í óþökk og hefur áhrif á sjálfsvirðingu þess sem fyrir henni. Áreitnin getur verið líkamleg, orðbundin eða táknræn. Eitt tilvik getur talist kynferðisleg áreitni.

Með hugtakinu kynferðislegt ofbeldi er átt við brot gegn kynfrelsi einstaklings sem lýst eru refsiverð í XXII. kafla almennra hegningarlaga. 

Ferli mála er lúta að kynferðislegu áreiti/kynferðislegu ofbeldi
Nemendur undir 18 ára aldri
Sá/sú sem verður var við kynferðislega áreitni eða kynferðislegt ofbeldi ber lagaleg skylda til þess að tilkynna það til viðeigandi yfirvalda. Eftirfarandi klausa um tilkynningarskyldu þeirra sem afskipti hafa af börnum er úr Barnaverndarlögum nr. 80/2002 17. gr

“Hverjum þeim sem stöðu sinnar og starfa vegna hefur afskipti af málefnum barna og verður í starfi sínu var við að barn búi við óviðunandi uppeldisskilyrði, verði fyrir áreitni eða ofbeldi eða að barn stofni heilsu sinni og þroska í alvarlega hættu er skylt að gera barnaverndarnefnd viðvart. Sérstaklega er leikskólastjórum, leikskólakennurum, dagmæðrum, skólastjórum, kennurum, prestum, læknum, tannlæknum, ljósmæðrum, hjúkrunarfræðingum, sálfræðingum, félagsráðgjöfum, þroskaþjálfum og þeim sem hafa með höndum félagslega þjónustu eða ráðgjöf skylt að fylgjast með hegðun, uppeldi og aðbúnaði barna eftir því sem við verður komið og gera barnaverndarnefnd viðvart ef ætla má að aðstæður barns séu með þeim hætti sem lýst er í 1. mgr. Tilkynningarskylda samkvæmt þessari grein gengur framar ákvæðum laga eða siðareglum um þagnarskyldu viðkomandi starfsstétta”

Með þessum verklagsreglum er gert ráð fyrir að starfsmenn framhaldsskóla meti hvort tilkynna eigi um það til barnaverndarnefndar þar sem barnið býr. Tilkynna skal um grun, ekki aðeins staðfestar sannanir. Það er síðan barnaverndarnefnd og/eða starfsmenn hennar sem meta hvort grunur sé nægilega rökstuddur og taka ákvörðun um frekari könnun í framhaldi af því.

Gert er ráð fyrir að tilkynnt sé í nafni stofnunarinnar og að tilkynningin sé á ábyrgð hennar en ekki einstakra starfsmanna. Stofnunin nýtur ekki nafnleyndar sbr. 19. gr. barnaverndarlaganna. Tilkynna skal til barnaverndarnefndar þar sem barn býr. Einnig er hægt að ná sambandi við barnaverndarnefnd gegnum síma 112. Þrátt fyrir að verklag skólans geri ráð fyrir ákveðnu ferli innan stofnunar getur einstakur starfsmaður einnig tilkynnt til barnaverndarnefndar. Tilkynningin er þá frá viðkomandi starfsmanni sem nýtur ekki nafnleyndar.

Ef um er að ræða grun um ofbeldi, kynferðislegt eða líkamlegt, er mikilvægt að ræða ekki við barnið um það heldur hafa strax samband við barnaverndarnefnd. Það er síðan hlutverk barnaverndarstarfsmanna að kanna málið og ræða við barnið eftir þeim reglum sem um það gilda.

Að jafnaði skal láta foreldra/forráðamenn vita af tilkynningunni og gera þeim grein fyrir að starfsmenn skóla séu að fylgja lagaskyldu um að tilkynna grun um ofbeldi til barnaverndarnefndar.

Nemendur 18 ára og eldri
Sá/sú sem verður var við kynferðislega áreitni eða kynferðislegt ofbeldi er hvattur til þess að tilkynna það til umsjónarkennara, námsráðgjafa eða skólastjórnenda eftir því sem viðkomandi telur best.

Í framhaldi af tilkynningu um grun um brot af ofangreindu tagi fer eftirfarandi ferli í gang:

  • Ekki er aðhafst í málinu nema sá sem verður fyrir áreiti (og forráðamenn eftir því sem við á) sé samþykkur.
  • Ef ekki er um að ræða brot á landslögum munu umsjónarkennari, námsráðgjafi og stjórnendur hittast og skipuleggja rannsókn málsins.
  • Kanna skal málið til hlítar meðal annars með því að ræða við aðila þess og eftir atvikum samstarfsfólk
  • Skólayfirvöld skulu aðstoða þolanda við að leita að sérfræðiaðstoð meðferðaraðila með sérþekkingu á umræddum brotum. Ákveði þolandi að leita réttar síns munu skólastjórnendur vera honum til aðstoðar eftir föngum.
  • Eftirfylgni er beitt með einstaklingum eða hóp eftir því sem við á.
  • Mæli lög ekki á annan veg er þeim sem að málunum koma skylt að gæta þagmælsku um einstök mál.

Starfsfólk
Ef upp kemur grunur um kynferðislega áreitni eða kynferðislegt ofbeldi meðal starfsfólks skal tilkynna það til skólastjórnenda og/eða trúnaðarmanns. Í framhaldi af tilkynningu um grun um brot fer eftirfarandi ferli í gang:

  • Skólayfirvöld skulu aðstoða þolanda við að leita að sérfræðiaðstoð meðferðaraðila með sérþekkingu á umræddum brotum. Ákveði þolandi að leita réttar síns munu skólastjórnendur/trúnaðarmaður vera honum til aðstoðar eftir föngum.
  • Ekki er aðhafst í málinu nema þolandi sé samþykkur. Sé hins vegar um brot á landslögum verður máli vísað til lögreglu.
  • Þegar könnun máls er lokið eru niðurstöður kynntar þolanda og geranda.
  • Eftirfylgni er beitt með einstaklingum eða hóp eftir því sem við á. Nánari útlistanir á hvaða ferli málin geta farið í eru inn á innraneti starfsmanna skólans.
  • Mæli lög ekki á annan veg er þeim sem að málunum koma skylt að gæta þagmælsku um einstök mál.
    (Síðast breytt: 29. maí 2018)

Eineltisteymi Kvennaskólans:
Ína Björg Árnadóttir náms- og starfsráðgjafi
Kolfinna Jóhannesdóttir skólameistari
Þórður Kristinsson kennari og jafnréttisfulltrúi skólans

Hér gefst kostur á að koma tilkynningu til skólans um einelti, ofbeldi, kynferðislega áreitni eða kynbundið áreiti sem hugsanlega viðgengst í skólanum.

Gagnlegar upplýsingar:
Einelti á vinnustað (fræðsluefni og upplýsingar um feril mála). Tekið af heimasíðu KÍ.
Vinnueftirlitið (bæklingur): Einelti og kynferðisleg áreitni á vinnustöðum. Forvarnir og viðbrögð
Kvörtun um einelti/samskiptavanda á vinnustað (Vinnueftirlitið)